zaterdag 22 oktober 2011auteur: Sieta van Keimpema
Week 42 - Zweedse melkveehouderij
Week 42 - Zweedse melkveehouderij
Bij de start van de EMB, werden de Zweden al snel lid. LDM Zweden werd opgericht door de Deense collega's in LDM Denemarken. Na een vliegende start werd het in de jaren daarna steeds moeilijker om bestuurders te vinden want veel melkveehouders hadden het te druk voor bestuurdersposten. Een bekend verhaal. En 2 jaar geleden waren bijna alle bestuurders gestopt en kwam het werk op de schouders van 1 persoon te liggen. Dat was natuurlijk niet te doen. Gelukkig is er vorig jaar verandering in gekomen: een vers, fris team meldde zich aan, veranderde de naam LDM Zweden (aangezien dat te Deens overkwam) in Sveriges Mjölkbönder en presenteerde zich op de Elmia. Een grote landbouwbeurs in Jonköping. Deze week stonden ze weer op de beurs en waren Silvia Däberitz en ik er te gast. Om met het nieuwe bestuur kennis te maken, met hen over de EMB te praten en te horen wat hun eigen plannen zijn en hoe het er voorstaat met de Zweedse melkveehouderij.
De situatie in Zweden is niet gemakkelijk voor veel melkveehouders momenteel: de voorziene fusie tussen Arla en Milko is afgeblazen door de Zweedse mededingingsautoriteit. Arla zou dan te groot en machtig worden in Zweden. Met als direct resultaat dat Milko nu failliet zal gaan, de boeren hun geld in de coöperatie kwijt raken en slechts een deel van hen toe kan treden bij Arla. Arla heeft namelijk al aangekondigd dat ze de melk van de meest Noordelijke melkveehouders niet op zal halen. Te ver, te duur, aldus het grote machtige Arla dat er in eerste instantie met een zeer stevige concurrentieslag en verkoop ver onder de kostprijs – wat heeft geleid tot een melkprijs van momenteel 27 cent - voor heeft gezorgd, dat Milko (maar ook andere melkfabrieken in Zweden) in de problemen is geraakt. In hoeverre Arla rouwig is om het besluit van de mededingingsautoriteit is dus nog maar de vraag: ze raken nu een concurrent én de verplichting om ‘onvoordelige melk’ op te halen, kwijt. En door het handelen van de Zweedse mededingingsautoriteit gaan ze toch een even groot percentage melk in Zweden vertegenwoordigen als wanneer ze zouden zijn gefuseerd met Milko. Voor een paar honderd melkveehouders (waaronder leden van de SMB) betekent dit het einde van hun bedrijf. Als ze geen melk meer kunnen leveren houdt het simpelweg op. Ze zullen hun koeien verkopen en blijven wonen op hun bedrijven die eveneens van de ene dag op de andere onverkoopbaar zijn.
Een resultaat van het ‘verstandige’ Zweedse zuivelbeleid is het feit dat in Zweden geen boter wordt geproduceerd. Een aantal jaren geleden heeft men besloten dat boter ongezond was, kregen de consumenten het advies geen boter of volle melk producten te kopen (te vet) en wordt het dus inmiddels nergens meer in Zweden geproduceerd. Alleen, ook in Zweden heb je tv-koks. En die koken met ... volle melk producten! En zijn kwistig met boter en room. Producten die de Zweedse supermarkten amper kunnen leveren. Lange leve de waan van de dag.
Het is schrikbarend hoe snel de melkveehouders uit het Zweedse landschap verdwijnen: waren er in 1996 nog ruim 25.000, nu zijn het er nog slechts 5500. Nog een aantal jaren en Zweden zal zijn melkproducten grotendeels moeten importeren. Grootste probleem voor de Zweedse melkveehouders: veel maatschappelijke eisen die door politici in regelgeving zijn omgezet en weinig melkgeld.
Momenteel slechts 27 cent per liter. Daarmee zal ook de Zweedse melkkoe uit het landschap verdwijnen, een koe die in Zweden 3 maanden verplicht buiten moet lopen, grote koppel of niet. Wet is wet.
Vrijdag in de trein terug naar het vliegveld, kijk ik naar het Zweedse landschap: er staat veel water op het grotendeels geploegde en opnieuw ingezaaide land. De grassprietjes zijn nog maar een paar centimeter hoog. Dat wordt weer een ander probleem voor de Zweedse melkveehouders: hoe keren ze de plannen van de Europese Commissie die een scheurverbod in wil voeren. Net als veel andere melkveehouders, wisselen ze de percelen en gewassen af voor behoud van de grond. En ook het voornemen dat iedere landeigenaar een aantal procenten van zijn land verplicht braak moet laten liggen, klinkt in een land als Zweden dat meer natuur- dan cultuurgrond kent, een beetje belachelijk.
Weer een gezamenlijk probleem voor alle Europese melkveehouders en boeren: hoe krijg je in hemelsnaam eens een intelligent landbouwbeleid, toegespitst op de praktijk waarmee wij te maken hebben.
Met de Zweedse SMB-bestuurders hebben we de mogelijkheden besproken om de aandacht van de Zweedse samenleving op de melkveehouderij en zijn problematiek te vestigen. Genoeg ideeën en gedachten. En we hebben toegezegd hen te versterken aankomende zomer als ze deze plannen in de praktijk zullen brengen. Ze zijn uitermate positief ingesteld: een fijne plus voor de EMB.
Sieta van Keimpema, voorzitter